Σχολική φοβία ή άρνηση σχολείου

Δεν έχει καμία σχέση με την «κοπάνα». Πρόκειται για όρο που περιγράψει μοτίβο συμπεριφοράς μικρής μερίδας παιδιών τα οποία αρνούνται να πάνε σχολείο. Αυτά τα παιδιά χαρακτηρίζονται από 0yxos, φόβους και προσκόλληση στους γονείς. Όταν πιεστούν να παρακολουθήσουν το μάθημα εμφανίζουν κατάθλιψη, κρίση πανικού ή ψυχοσωματικά συμπτώματα.

Εκτός από την είσοδο του παιδιού για πρώτη φορά στο σχολείο, οι αιτίες της σχολικής φοβίας είναι ποικίλες και εξαρτιόνται από πολλούς παράγοντες. Στη συνέχεια παρουσιάζονται ορισμένες από τις αιτίες της:

• Μια κρίση στην οικογένεια (διαζύγιο, θάνατος) ή στην κοινωνική ζωή του παιδιού (μετακόμιση, σεισμός) μπορεί να προκαλέσει άγχος και στεναχώρια. Μερικά παιδιά νομίζουν ότι κάτι καταστροφικό θα συμβεί στο σπίτι αν αυτά βρίσκονται στο σχολείο, επομένως επιμένουν να μένουν σπίτι για να προλάβουν την καταστροφή. Τα παιδιά που αντιμετωπίζουν μαθησιακές, κοινωνικές δυσκολίες ή προβλήματα προσαρμογής μπορεί να αναπτύξουν σχολική φοβία και άρνηση. Το σχολείο μπορεί να μοιάζει χαοτικό και ανασφαλές, ενώ το σπίτι δίνει παρηγοριά και ανακούφιση. Παιδιά που ήδη έχασαν μαθήματα στο σχολείο λόγω ασθένειας ή χειρουργικής επέμβασης μπορεί να έχουν δυσκολία να επανενταχθούν στη σχολική ρουτίνα και στις μαθησιακές και κοινωνικές απαιτήσεις.
• Όλοι οι παραπάνω λόγοι αποφυγής του σχολείου σχετίζονται με αντικειμενικό ή υποκειμενικό στρες, το οποίο ανακουφίζει άμεσα η παραμονή στο σπίτι. Αν η σχολική φοβία και άρνηση επιμείνουν χωρίς θεραπεία, το παιδί ενδέχεται να αναπτύξει κρίσεις πανικού, αγοραφοβία και άλλες ψυχικές διαταραχές στην ενήλικη ζωή του. Σχολική ετοιμότητα. Με τον όρο σχολική ετοιμότητα εννοούμε ένα ορισμένο επίπεδο ανάπτυξης του παιδιού σε κοινωνικο-συναισθηματικό, κινητικό, γνωστικό και σωματικό επίπεδο. Είναι καθοριστικής σημασίας μιας και αξιολογεί κανείς αν το παιδί είναι έτοιμο να διδαχθεί με οργανωμένο και συστηματικό τρόπο τα γνωστικά αντικείμενα του Δημοτικού σχολείου.
• Προσδοκίες γονέων. Οι πολύ υψηλές ή οι πολύ χαμηλές προσδοκίες των γονέων επηρεάζουν άμεσα τη στάση και τις πεποιθήσεις του παιδιού απέναντι στο σχολικό πλαίσιο και τη μαθησιακή διαδικασία.
• Υπερπροστατευτικότητα των γονέων. Πολλές φορές οι γονείς, στην προσπάθειά τους να προστατεύσουν το παιδί τους, του στερούν την ευκαιρία να αυτονομηθεί και να νιώσει ανεξάρτητο με αποτέλεσμα να αισθάνεται φόβο και άγχος κάθε φορά που απομακρύνεται από την οικογενειακή εστία.
• Σχολικός εκφοβισμός. Αν το παιδί έχει πέσει θύμα σχολικού φοβισμού, το σχολείο φαντάζει γι’ αυτό ένας τόπος μαρτυρίου και είναι αναμενόμενο να μη θέλει να πηγαίνει.
• Αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος. Η μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό ή από το δημοτικό στο γυμνάσιο, καθώς κι η πολύ συχνή αλλαγή σχολείου λόγω επαγγέλματος των γονέων, π.χ. στρατιωτικοί, πιθανόν να είναι οι αιτίες της σχολικής φοβίας.
• Δυσκολίες μάθησης. Τα παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες λόγω της καθημερινής ματαίωσης που βιώνουν πολύ συχνά εκδηλώνουν σχολική φοβία κι αρνούνται συστηματικά να πάνε στο σχολείο.

ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ

Τα συμπτώματα διαφέρουν σε κάθε περίπτωση, ωστόσο τα κύρια συμπτώματα της σχολικής φοβίας είναι τα εξής:

• Ξεσπάσματα θυμού
• Πόνος στο στήθος
• Εμετός
• Ναυτία
• Διάρροια
• Στομαχόπονος
• Πονοκέφαλος
• Κλάματα

Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία. Στην ηλικία των 18-24 μηνών το άγχος του αποχωρισμού από τον γονιό είναι φυσιολογικό. Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας ωφελούνται από οργανωμένες εμπειρίες με άλλους ενηλίκους και παιδιά (π.χ. παραμονή με μπέιμπι σίτερ, παιδικός σταθμός). Όταν το παιδί έχει δυσκολία να αφήσει τους γονείς να φύγουν, η καλύτερη στρατηγική είναι να το πληροφορήσουν ήρεμα ότι αυτό θα μείνει και οι ίδιοι θα φύγουν, αλλά θα επιστρέψουν. Στη συνέχεια πρέπει να φύγουν γρήγορα και αποφασιστικά.

Όταν το παιδί αρνείται ή αποφεύγει το σχολείο και επικαλείται ασθένεια χρειάζεται ένα τσεκάπ και ώθηση να πάει στο σχολείο. Ο γονιός θα πρέπει να διερευνήσει αν υπάρχει συγκεκριμένος λόγος που το παιδί αποφεύγει το σχολείο και στη συνέχεια να προσπαθήσει να τον εξαλείψει. Αν όμως η σχολική φοβία και άρνηση παίρνουν μεγάλες διαστάσεις και είναι συνεχόμενες, καλό θα ήταν οι γονείς να συμβουλευθούν έναν ψυχολόγο προκειμένου να διαγνωστεί η φύση του προβλήματος και να δοθεί η κατάλληλη αγωγή για την αλλαγή της συμπεριφοράς του παιδιού. Η βοήθεια του ειδικού συνίσταται στο να διερευνήσει αν το παιδί έχει μαθησιακές δυσκολίες που το εμποδίζουν, να το βοηθήσει να ηρεμήσει, να μάθει νέες ικανότητες προσαρμογής σε καινούργιες καταστάσεις και να βοηθήσει τους γονείς με τον χειρισμό του παιδιού.

• Ακούστε το παιδί σας. Μιλήστε μαζί του για να καταλάβετε τι είναι αυτό που το δυσκολεύει.
• Επικοινωνήστε με το δάσκαλο και κάποιον ψυχολόγο για τις ανησυχίες σας και ζητήστε την άποψη του.
• Κάντε αλλαγές ώστε να βοηθήσετε το παιδί να προσαρμοστεί στο σχολείο.
• Βοηθήστε το παιδί σας να ξεπεράσει το φόβο του, αυξάνοντας βαθμιαία την έκθεση του σε αυτό.
• Μην επιτρέπεται τις ευχάριστες δραστηριότητες, που συνηθίζει στο σπίτι, όταν δεν πηγαίνει στο σχολείο.
• Διοργανώστε μέρες παιχνιδιού με τους συμμαθητές του για να ενθαρρύνετε τις φιλίες του.
• Συμμετέχετε σε δραστηριότητες, που σχετίζονται με το σχολείο.
• Ενθαρρύνετε το παιδί σας, μιλώντας του με θετικά σχόλια για το σχολείο.
• Ενισχύστε την αυτοπεποίθηση του παιδιού, τονίζοντας τα δυνατά του σημεία και δίνοντας του ευκαιρίες να αριστεύσει.
• Εφόσον υπάρχουν οικογενειακά προβλήματα διαχειριστείτε τα, ίσως και με την βοήθεια ειδικού αν χρειάζεται.
• Ζητήστε από τον δάσκαλο να είναι ενθαρρυντικός και θετικός προς το παιδί.